تراريخته يعني دستکاري ژنتيکي در محصولات به طوري که ترکيباتي به اين محصولات اضافه مي شود و همين تهديدي براي سلامتي است، اين در حاليست که بسياري از کشورها توليد يا واردات چنين محصولاتي را به سبب لطمه به سلامتي ممنوع کرده اند.

اين موضوع مخالفان و موافقاني دارد، موافقان محصولات تراريخته مي گويند توليد چنين محصولاتي سبب مي شود تا استفاده از سموم در محصولات کشاورزي کاهش يابد و همچنين محصولات با کيفيت عالي و با هزينه اي کمتر توليد شود اما مخالفان تراريخته مي دانند که دستکاري ژنتيکي اين محصولات ضربه به سلامتي وارد مي کند.

در سال هاي اخير بحث واردات محصولات تراريخته به کشور به يکي از موضوعات اصلي تبديل شده به طوري که طبق آمارها سالانه چندين تن انواع محصولات تراريخته که بيشتر سويا، ذرت، کلزا، پنبه و دانه هاي روغني است وارد کشور مي شود که مجلس واردات و يا کشت اين محصولات را بدون مجوز ممنوع اعلام کرده است.

تراريخته يا غير تراريخته!

حالا با داغ شدن موضوع تراريخته، تشخيص محصولات تراريخته از غير تراريخته کمي سخت شده است، ترديدها و ابهامات زيادي براي تهيه و خريد سبد خانوار وجود دارد و خانواده ها تلاش مي کنند تا محصولات غذايي سالم و ارگانيک را تهيه کنند.

در اين ميان تبليغات مختلف از جمله در تبليغ روغن هاي خوراکي بسيار مضاعف شده، درج کلمه غير تراريخته اين روزها بر روي بسياري از محصولات خودنمايي مي کند اما تاييد و يا عدم تاييد آنها موضوعي است که همچنان در هاله اي از ابهام قرار دارد.

اين در حاليست که بسياري از محصولات تراريخته از کشورهايي وارد مي شود که در اين سالها دشمني و خباثت خود را نشان داده اند، اعتماد کردن به محصولات توليدي چنين کشورهايي که به دنبال منافع و اهداف خود هستند مي تواند بسيار خطر آفرين باشد.

در دنيا چهار محصول کلزا، پنبه، ذرت و سويا بيشترين اقلامي بوده که به‌ صورت تراريخته توليد و صادر مي شود اما در 37 کشور دنيا اجازه کشت و مصرف اين محصولات داده نمي شود چرا که به صورت مستقيم اين محصولات با اضافه شدن چند ژن دستکاري شده ممکن است سلامت انسان را به خطر بيندازد.

اين در حاليست که محصولات تراريخته از کشورهايي وارد مي شود که اعتماد به آنها امکان پذير نيست، اثرات مخرب استفاده از محصولات تراريخته در دراز مدت خود را نشان مي دهد و متاسفانه سوءاستفاده هايي در اين راستا صورت مي گيرد و در تبليغات از واژه غير تراريخته استفاده مي شود که سبب شده مصرف کننده محصولات هنگام خريد دچار ترديد شوند.

سود اقتصادي يا سلامتي؟

حالا با اينکه مدتهاست تراريخته دغدغه اي جدي شده اما برخي از مسئولان يا تمايلي براي صحبت کردن در اين راستا ندارند و يا از صحبت اصلي طفره مي روند، برخي هم موضوع را سياسي نشان مي دهند و ترجيح مي دهند تا اصلا به اين ماجرا ورود پيدا نکنند.

تاييد يا تکذيب تراريخته در محصولات غذايي موضوعي است که مدتهاست در بحث هايي ديده شده اما به طور کامل به صورت علمي و کارشناسي به آن پرداخته نشده است، در اين بحث سلامت و سود اقتصادي دو نقطه مقابل هم قرار دارند، از سويي کشت محصولات تراريخته سوددهي بالايي دارد و از طرفي ورود اين محصولات به چرخه غذايي، سلامت مصرف کننده را به مخاطره مي اندازد.

نفوذ محصولات تراريخته گاه به صورت آشکار و گاهي پنهاني ديده مي شود، بسياري ترجيح مي دهند از ارائه آمار و ارقام و واردات محصولاتي که رد پايي از تراريختگي در آنها وجود دارد دوري کنند، اما آنچه مشهود بوده دنيايي از ابهامات و نگراني از مواد غذايي بوده که ممکن است تراريخته باشد و مصرف کننده از آن اطلاعي نداشته باشد.

مطالعات لازم درباره تراريخته انجام نشده است

خاوازي وزير جهاد کشاورزي گفت: مستنداتي نداريم که نشان دهد تمام مطالعات لازم درباره تراريخته انجام شده و هيچ ريسکي روي زمين، گياهان و انسان ندارد و مشاهده نشده است که قرار باشد توسعه يابد بنابراين نبايد از محصولاتي استفاده شود که شک‌وشهبه و گرفتاري براي مردم داشته باشد.

وي افزود: در صورتي که در بحث‌هاي ترويج دانش و تکنولوژي در بخش کشاورزي موفق باشيم جهش عظيمي در توليد روي مي دهد، 81.5 ميليون تن محصول زراعي در کشور داريم که توليد کشاورزان نمونه کشور سه تا چهار برابر متوسط توليد است، اين نشان مي‌دهد که چه پتانسيل بالايي براي افزايش توليد در صورت استفاده در تجربيات و دانش نمونه‌ها وجود دارد و استفاده از محصولات تراريخته از اولويت‌هاي وزارت جهاد کشاورزي نيست.

اسکندر زند مشاور عالي وزير جهاد کشاورزي و مرجع ملي کنوانسيون تنوع زيستي اظهار داشت: کنوانسيون تنوع زيستي پروتکلي تحت عنوان کارتانيا دارد که مخاطرات محصولات تراريخته بر محيط زيست را کنترل مي‌کند و جمهوري اسلامي ايران هم عضو اين پروتکل است و از سال ۹۴ کارگروه‌هايي در وزارت جهاد کشاورزي تشکيل شده و تمام محصولات تراريخته که وارد کشور مي‌شود بايد حداقل در سه کشور استفاده شده باشند و هيچ خطري براي محيط زيست و سلامت نداشته باشند؛ اکنون هم تمام محصولات تراريخته که وارد کشور مي‌شود تحت کنترل است و تمام کشورها بر اساس اين پروتکل محصولاتي که وارد و يا توليد مي‌کنند را بايد گزارش دهند.

مشاور عالي وزير جهاد کشاورزي ادامه داد: توليد محصولات تراريخته در ايران وجود ندارد و کنوانسيون ايران در سال ۱۳۷۵ با تصويب مجلس به عضويت کنوانسيون تنوع زيستي درآمده است و اين کنوانسيون تمام مخاطرات زيست محيطي را بررسي مي‌کند.

در زمينه تراريخته ها اختلاف نظر وجود دارد 

سعيد نمکي وزير بهداشتي نيز چندي پيش اظهار داشت: در زمينه تراريخته ها اختلاف نظر وجود دارد و برخي از اين جدل‌ها نيز شايد بيشتر ريشه اقتصادي و سياسي داشته باشد تا علل علمي و وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو نقش توليتي دارند و در اين حوزه بر اساس مستندات علمي و شواهد و مدارک با در نظر داشتن مصالح مردم بايد عمل شود البته خط قرمز ما هم در اين حوزه، فقط سلامت، مصالح مردم و منافع ملي است.

وي افزود: تمام حرکت‌ها بايد به سمت ابهام زدايي از موضوع تراريخته و ايمني و سلامت آن پيش رود، البته با ذهنيت قبلي نمي‌توان در اين زمينه به نتايج مورد اجماع دست يافت و وظيفه ما شفاف سازي علمي، تنوير افکار عمومي و ابهام زدايي است، بنابراين نبايد اجازه داد ذهنيت‌ها و پيش انگاري‌ها بر يک موضوع علمي سايه بيندازد.

خديجه کارترين رضوي، رئيس هيات مديره موسسه توسعه پايدار و محيط زيست و کارشناس خطرات تراريخته با بيان اينکه هنوز مردم ما آگاهي کمي نسبت به محصولات دستکاري ژنتيک شده (تراريخته) دارند گفت: متاسفانه شرکت هاي بزرگ به خودشان اجازه داده اند که همه نوع محصولي از جمله درختان ميوه را دستکاري ژنتيکي کنند. طرفداران و پيشروهاي اين اقدام مدعي هستند که براي تامين بيشتر غذا،  چاره اي جز اين کار نداريم اما ثابت شده که نه تنها گرسنگي را برطرف نکرده اند بلکه تنها توانسته اند ۱۱ درصد محصولات کشاورزي را  به صورت صنعتي و دستکاري ژنتيکي توليد کنند. به طوري که  طبق آمار فائو ۷۵ درصد از غذاي  دنيا را هنوز کشاورزي خُرد و خانوادگي توليد مي کند.

وي با اشاره به خطرات تراريخته در خصوص پتانسيل اقتصادي که دستکاري ژنتيکي محصولات براي حاميان اين اقدام در دنيا دارد، گفت: مساله از ديد من فراتر از اين حرف ها است و بحث کنترل غذا و بذر و همچنين از بين بردن تنوع بذر جهان در اين ميان مطرح است.

دستکاري ژنتيک بذرهاي کشاورزي يک بازي بزرگ بين المللي است

رضوي تصريح کرد: در هر صورت درد اصلي اين است که طرفداران تراريخته صراحتا اعلام مي کنند که براي رفع گرسنگي در دنيا راهي جز دستکاري ژنتيکي نيست و مجبور هستيم که مثلا سويا، کلزا و غيره را به صورت دستکاري ژنتيکي توليد کنيم. اما بنده شخصا با توليدکنندگان بزرگي که محصولاتي بدون دستکاري ژنتيکي (غير تراريخته) توليد مي کنند در ارتباط هستم و صراحتا اعلام مي کنند که چنين ادعايي صحت ندارد.

کارشناس خطرات تراريخته غنوان کرد: وقتي ما در کشور ۷۰ درصد بذر خودمصرفي داريم بهترين کار اين است که اين تنوع بذري را حفظ کنيم نه اينکه خودمان را مثلا مقيد به کشت يک نوع برنج کنيم. اين در شرايطي است که بذرهاي دستکاري شده را بايد هر ۲ تا ۳ سال يکبار از خارج از کشور خريداري کنيم که بار مالي زيادي براي ما دارد.

وي اظهار داشت: بحث دستکاري ژنتيک بذرهاي کشاورزي يک بازي بزرگ بين المللي است در حالي که به هيچ وجه براي جهان ضرورت ندارد.

اميد مقيمي منفرد مدير غذا و محصولات آرايشي بهداشتي دانشگاه علوم پزشکي لرستان در گفتگو با خبرنگار سفيرافلاک اظهار داشت: هر محصول در صورت تراريخته بودن، بايد بر روي آن محصول و يا فرآورده، برچسبي با قيد تراريخته بودن درج شده باشد.

درج تراريختگي روي محصول

وي افزود: مصرف کننده بايد بداند محصولي را که خريداري مي کند آيا فاقد تراريخته است يا اينکه درصدي مواد تراريخته در آن وجود دارد.

مدير غذا و محصولات آرايشي بهداشتي دانشگاه علوم پزشکي لرستان تصريح کرد: اين محصولات در برخي از کشورها توليد و به کشورهاي ديگر صادر مي شود و سازمان غذا و دارو از عرضه محصولاتي که سلامت مصرف کننده را به خطر بيندازد، جلوگيري خواهد کرد.

مقيمي منفرد عنوان کرد: آزمون ها و بررسي هاي لازم از کارخانه هاي توليد روغن و ساير محصولات صورت مي گيرد و در صورتي که از مواد تراريخته استفاده شده باشد حتما بايد نام تراريخته روي محصول درج گردد.

وي بيان کرد: بيشترين محصولي که در مورد تراريخته عنوان مي شود، روغن است که نظارت هاي لازم صورت مي گيرد.

عدم تاييد يا رد محصولات تراريخته 

يحيي ابراهيمي عضو کميسيون بهداشت و درمان مجلس شوراي اسلامي در گفتگو با خبرنگار سفيرافلاک گفت: تراريخته، موضوعي است که در دنيا مطرح است، کساني که با توجه به افزايش جمعيت به دنبال افزايش توليد محصولات هستند با دستکاري ژنتيکي محصولات تلاش دارند تا از سطح کمتر، محصولات بيشتري توليد شود.

وي افزود: موافقان تراريخته مي گويند که اين طرح در کاهش سموم و بهره وري بالا بسيار موثر است، در اين نوع از محصولات استفاده از مواد شيميايي و سموم و آفت ها بسيار کمتر است اما از طرفي به علت دستکاري ژنتيکي در اين محصولات ممکن است مضراتي را به دنبال داشته باشند.

عضو کميسيون بهداشت و درمان مجلس شوراي اسلامي تصريح کرد: هنوز قانون سفت و سختي در اين راستا وجود ندارد چرا که بخشي استفاده از اين محصولات را به صرفه و مفيد مي دانند و عده اي استفاده از اين محصولات را مضر و آسيب زا مي دانند اما در مجموع هنوز تاييد نهايي و يا رد شدن استفاده  از اين محصولات انجام نشده است.

ابراهيمي عنوان کرد: در مجموع استفاده از محصولات طبيعي و دستکاري نشده قطعا براي سلامتي مفيد بوده و ضرري را به دنبال ندارد ولي برخي از کشورها طبق شرايطي که دارند اين محصولات را توليد و مصرف مي کنند.

وي با اشاره به گياهان اصلاح شده گفت: برخي از محصولات گياهي به صورت اصلاح شده توليد مي شوند و بهتر است محصولات به صورت طبيعي و سنتي توليد شود تا به سلامتي مصرف کننده خللي وارد نکند.

اضافه کردن ژن هاي برون زا به محصولات تراريخته

جواد صالحيان معاون بهبود توليدات گياهي جهاد کشاورزي لرستان در گفتگو با خبرنگار سفيرافلاک اظهار داشت: تراريخته يعني اضافه شدن ژن برون زا که مزايا و معايبي دارد، مقاوم شدن گياه در برابر آفات، افزايش توليد، مقاوم شدن گياه در برابر خشکسالي، سيل و شوره زار از جمله مزاياي اين نوع کشت هستند که تراريخته براي دانه هاي کلزا، سويا و ذرت وجود دارد.

وي افزود: دستکاري ژنتيکي در محصولات مي تواند در دراز مدت خود را نشان دهد البته در استفاده از محصولات تراريخته نظرات مختلفي وجود دارد و موافقان و مخالفاني دارد که برخي اظهار دارند استفاده از آنها ضرري ندارد و برخي اعلام مي کنند اختلالاتي در سلامتي ايجاد مي کند.

معاون بهبود توليدات گياهي جهاد کشاورزي لرستان تصريح کرد: اگر در توليد محصولي از مواد تراريخته استفاده شده حتما بايد روي آن درج شود البته توليد محصول داخلي نداريم و بيشتر محصولات تراريخته از کشورهاي ديگر وارد مي شوند.

تمرکز 

نظارت مجلس بر موضوع محصولات تراريخته

عباس گودرزي نماينده مردم در مجلس در گفتگو با خبرنگار سفيرافلاک اظهار داشت: با توجه به اينکه تغييرات ژنتيک در محصولات تراريخته از خارج کشور صورت مي گيرد، اين احتمال وجود دارد که به خاطر دستکاري در ژن اين محصولات غذايي، استفاده از آنها در سلامت مردم آثار سويي داشته باشد.

وي افزود: در بحث نازايي و ناباروري، گذشت زمان نشان داده که استفاده از اين محصولات مي تواند آثاري را به دنبال داشته باشد در صورتي که توليد محصولات ارگانيک و طبيعي فاقد چنين مشکلاتي است.

نماينده مردم بروجرد در مجلس شوراي اسلامي تصريح کرد: برخي از بيماري هاي امروز چه بسا به خاطر استفاده از مواد و محصولات تراريخته باشد در صورتي که اگر مردم از اين محصولات مطلع باشند قطعا از آنها استفاده نمي کنند.

قانوني که اجرايي نشد!

گودرزي عنوان کرد: در مجلس دهم مصوب شد که اگر توان مقابله با اين موضوع وجود ندارد، برچسب هايي بر روي محصولاتي که داراي مواد تراريخته هستند، درج شود و اين محصولات، متمايز از ساير محصولات شود که متاسفانه اجرايي نشد و دستگاه ها بايد در اين زمينه پاسخگو باشند.

وي گفت: در دراز مدت استفاده از محصولات، سلامتي مردم را تهديد مي کند که وظيفه وزارت بهداشت و صمت است جدي تر به اين موضوع ورود پيدا کنند.

نائب رئيس کميسيون اجتماعي مجلس شوراي اسلامي با اشاره به اينکه اين موضوع در بين دستگاه ها پاسکاري مي شود افزود: تاکنون به اين موضوع ورود جدي نشده اما ضروري است که مجلس از بُعد نظارتي وارد شود و بر اين موضوع متمرکز گردد.

مي طلبد دستگاه ها و متوليان در اين امر به صورت جدي بر واردات محصولات تراريخته متمرکز شوند و نبايد اجازه داد محصولاتي که حتي احتمال اندکي دارد که سلامتي را تهديد کنند، در سبد غذايي قرار گيرد.

انتهاي پيام/